درباره تاریخچه تریز بیشتر بدانید

به گزارش مجله خبری نگار، تریز، مخفف واژ‌های روسی به معنای «نظریه حل خلاقانه مساله» است. این علم ابتدا در حوزه مهندسی مطرح شد و رشد کرد و با آن که در سال‌های ابتدایی خود بسیار در حوزه صنعت و فناوری مطرح شد، در حوزه‌های دیگر از جمله برای علوم کسب و کار و مدیریت ناشناخته ماند.

محققان کشور در یک مطالعه پژوهشی جالب و ارزشمند، به بومی سازی اصول دانش تریز برای حل خلاقانه مسائل فرهنگی پرداخته اند.

بنابر نظر پژوهشگران، برای فاصله بین علوم دیگر با تریز، دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ارائه شدند: مطرح شدن تریز توسط مهندسان و برای مهندسان؛ بنا شدن پایه‌های این علم بر تکنولوژی نه بر مبانی روان شناسی، اقتصاد یا علوم اجتماعی؛ مخالفت حاکمان سیاسی با این رویکرد در ابتدای طرح آن؛ آشنا نبودن متخصصان تریز با مبانی علوم غیرمهندسی؛ ساختارمند نبودن علوم انسانی در مقایسه با علوم مهندسی و در نتیجه کاربردی نبودن تریز برای آن‌ها و ضعف علوم غیرمهندســی در حقایق قطعی و واقعیت‌های منطقی در مقایسه با علوم مهندسی. با گذر زمان، اما به تدریج بعد از حذف یا کمرنگ شدن این موانع و از طرفی شناخته‌تر شدن تریز، موفقیت‌هایی برای تریز غیرمهندسی نیز حاصل گردید و امروزه از این علم حتی در حوزه‌های پزشکی، ایمنی، هنر و حتی شعر نیز استفاده می‌شود.

با توجه به اهمیت این دانش جالب توجه، محققانی از دانشگاه تهران درباره آن پژوهشی را انجام داده اند که در آن سعی شده است چهل اصل ابداعی دانش تریز برای تعریف و حل خلاقانه مسائل فرهنگی مورد بررسی و بومی سازی قرار گیرند. به گزارش سیناپرس، برای انجام این پژوهش، گردآوری داده‌ها با دو روش مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته صورت گرفته است و سپس این داده‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

بر اساس یافته‌های مطالعه فوق، به‌منظور بهره‌گیری کارآمدتر از ابزار چهل اصل در حوزه خط‌مشی‌گذاری فرهنگی، از بین دو روش بهره‌گیری از این ابزار یعنی «دوستی با اصل‌ها» و «ماتریس تضاد فنی»، روش اول تجویز می‌شود.

مجریان این تحقیق پس از واکاوی‌های متعدد، ۳۶ راهنما را ذیل ۳۴ اصل از بین اصول چهل‌گانه، جهت حل مسائل حوزه فرهنگ پیشنهاد نموده اند.

آن‌ها توصیه کرده اند:پژوهشگران حوزه فرهنگ به جای رویکرد رایج، از راهکار‌های خلاقانه مطرح شده در این پژوهش به‌عنوان مجموعه‌ای از راهنمایی‌های محرک خلاقیت در تعریف و حل مسائل فرهنگی استفاده کنند.

مجید مختاریان‌پور، استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و همکارش در این خصوص می‌گویند: چهل اصل تریز اولیه را نمی‌توان بدون ارزیابی مجدد برای حوزه غیرمهندسی به کار برد، چرا که این ابزار به روش استقراء و با پشتوانه هزاران سند ثبت اختراع حوزه مهندسی طراحی شده و استفاده از آن برای حوزه‌های دیگر بدون در نظر گرفتن این پیشـینه، علمی و دقیق نیست. متأسفانه پژوهش‌های زیادی بدون توجه به این نکته، چهل اصل فوق را در زمینه علمی خود استفاده می‌کنند.

آن‌ها می‌افزایند: علاوه بر این، پژوهشگران بــه تخصصی بودن این ابزار توجه نکرده و آن را بدون توجه به مبانی علمی مرتبط با آن و بسـتر دانشی زیربنای آن به کار می‌برند که این امر نیز به بهره گیری از ابزار چهل اصل آسـیب‌های جدی وارد کرده است و باعث کاهش کیفیت تحقیق و افزایش احتمال اشتباه می‌شود.

بر اساس نظر این محققان، پیشنهاد می‌شود که از راهکار‌های خلاقانه این ابزار به جای اصول آن استفاده شود. این رویکرد در واقع از نگاه ساده انگارانه به مقوله پیچیده فرهنگ جلوگیری کرده و انتقادی است به نگاه به فرهنگ از زاویه مهندســان.

به گفته مختاریان‌پور و همکارش، بدین ترتیب این پژوهش تکنیک‌های خلاقیت مناسب سازی شده برای حوزه خط مشی گذاری فرهنگی را ارائه داده است که می‌توان با به کار گیری آن‌ها به تعریف و ارائه راه حل‌های خلاقانه و بدیع در حوزه فرهنگ پرداخت.

آن‌ها معتقدند: پژوهشگران می‌توانند با کمک این مطالعه، خود را از دچار شـدن به آســیب‌های موجود حفظ کرده و با الگو گرفتن از رویکرد مطرح شــده در این پژوهش، راهکار‌های خلاقانه‌ای را برای زمینه کاری خود به کار برند و حتی اصول اختصاصی برای حوزه پژوهشی خود را شناسایی کنند.